کارگردان «آواز باد»: مستندسازی یعنی عشق و رهایی
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی گروه سینمایی «هنروتجربه»، نشست نقد و بررسی فیلم مستند سینمایی «آواز باد» به کارگردانی سودابه بیضایی و تهیه کنندگی سودابه بیضایی و امیر سیدزاده شامگاه سه شنبه ۱۴ اسفند با حضور کارگردان، محمدرضا لطفی منتقد سینما و هنگامه صفایی پور مجری طرح در پردیس سینمایی چارسو برگزار شد.
در ابتدای این نشست، سودابه بیضایی کارگردان فیلم در رابطه با سوژه و دلیل انتخاب آن گفت: من دوستی داشتم که مرا به خانه استاد طاهر یارویسی که از نوازندگان مطرح تنبور آن منطقه هستند، دعوت کرد. ما برای دیدن ایشان و اینکه شاید بتوان از زندگیشان یک بیوگرافی ساخت، به آنجا رفتیم. اما وقتی به آنجا رفتم به این نتیجه رسیدم که ساخت یک بیوگرافی به این شکل که بخواهم دوربین به‌کار بگیرم و با ایشان سوال و جواب کنم، از نظر روند ساختاری برایم جالب و جذاب نخواهد بود. در این سفر متوجه شدم که دختر خانمی به نام پگاه از تهران می‌آید و نزد استاد تنبور آموزش می‌بیند و در انجام امور و کارها به استاد و همسرش کمک می‌کند. اینجا بود که مسئله برای من جالب شد. بنابراین به تهران بازگشتم، پگاه را دیدم و در واقع این فیلم به ارتباط پگاه و استاد طاهر یارویسی مربوط است و در کنارش به بیوگرافی استاد نیز پرداخته می‌شود.
وی با اشاره به اینکه ساخت این مستند ۲ سال طول کشیده است، افزود: لذت ساخت این مستند برای من در مسیری است که طی کردم و پروسه و مسیر ساخت برای من بسیار جالب‌تر از محصول نهایی است. من دوست داشتم که به وجه هنری کار استاد بپردازم.
بیضایی در مورد تفاوت جایگاه بازیگری و مستندسازی برای خودش عنوان کرد: در مستندسازی بیشتر به من خوش می‌گذرد، چون وقتی بازیگر هستیم، باید یک زندگی روتین و خیلی برنامه‌ریزی‌شده داشته باشیم. اما من دوست دارم دوربینم را بردارم، به سفر بروم و فیلم بسازم. این احساس رهایی که در مستندسازی دارم برایم بسیار جذاب است و اینکه می‌توانم از دریچه جهان خودم یک موضوع را نشان دهم. در واقع، بازیگر جزئی از خلق یک اثر است، اما وقتی پشت دوربین هستید، تمام جهان ذهنتان را می‌توانید به تصویر بکشید.
محمدرضا لطفی منتقد و کارگردان سینما نیز در این نشست با اشاره به اینکه فیلم مستند سه نقطه یا سه ضلع دارد که شامل فیلمساز، اتفاق و سوژه است، بیان کرد: بهترین شکل مستند سینمایی این است که این سه نقطه یا سه ضلع در یک راستا و در یک مسیر حرکت کنند و این اتفاقی است که به نظرم در «آواز باد» افتاده است. اما در این شکل از مستندسازی، فیلمساز نمی‌تواند به سوژه خیلی نزدیک شود و این مسئله عامدانه است، چرا که اگر شما ورود بیش از اندازه به سوژه پیدا کنید در واقع در اتفاق و سوژه دخالت کرده‌اید.
وی با اشاره به اینکه اولین و مهم‌ترین گام در ساخت یک مستند، تولید یک فیلم خوب است، گفت: برای فیلمسازی که عاشق حرفه‌اش است و اثرش را با بودجه شخصی خودش می‌سازد، نه پول دولت و ارگان خاصی، اساسا فکر کردن به اینکه قرار است چه کنیم یا اثر کجا قرار است نمایش داده شود، بسیار بی‌معنی است. به همین دلیل است که برخلاف سینمای داستانی و حرفه‌ای امروز، در فیلم‌های مستند و کوتاه همچنان این وجه آرتیست بودن وجود دارد و دست فیلمساز برای خلاقیت نشان دادن و بروز آن وجه آرتیستی‌اش بازتر است.
هنگامه صفایی‌پور، مجری طرح فیلم، نیز در مورد تجربه همکاری با سودابه بیضایی عنوان کرد: «آواز باد» تجربه خوبی بود. مستندسازی پر از چالش است و مستندساز باید عاشق باشد، چون توجیه مالی و حمایت مالی به آن معنا وجود ندارد و زمانی که می‌گذارید فقط عشق می‌خواهد که خانم بیضایی داشت.
