حضور «دولت‌های ترک-ایرانی» در کتابفروشی‌ها
به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «دولت‌های ترک-ایرانی؛ غزنویان، سلجوقیان، خوارزمشاهیان» نوشته محسن جعفری به‌تازگی توسط انتشارات ققنوس منتشر و راهی بازار نشر شده است.
این‌کتاب ششمین‌عنوان از مجموعه «تاریخ ایران‌زمین» است که این‌ناشر چاپ می‌کند که تاکنون کتاب‌های «ایران در سپیده‌دمان تاریخ»، «هخامنشیان فرمانروایان جهان باستان»، «اشکانیان؛ فرمانروایان فراموش‌شده»، «ساسانیان فرمانروایان ایرانشهر» و «نخستین دولت‌های ایرانی پس از اسلام؛ طاهریان تا آل بویه» در قالب آن منتشر شده‌اند.
طرح اولیه مجموعه مورد اشاره شامل ۱۰ عنوان کتاب کم‌حجم بوده که تاریخ ایران را از دوران پیش از تاریخ تا انقلاب مشروطه را پوشش دهند. هدف اصلی از نگارش و انتشار مجموعه «تاریخ ایران‌زمین» هم این است که پلی بین علاقه‌مندان غیردانشگاهی و کتاب‌های پژوهشی دانشگاهی، تاریخ‌خوانی و تاریخ‌دانی باشد.
محسن جعفری می‌گوید مشکلاتی از جمله وجود کتاب‌های زیاد شبه‌تاریخی باعث شده‌اند به‌فکر تهیه و تدوین این‌مجموعه بیافتد. او می‌گوید صدها عنوان کتاب درباره تاریخ ایران وجود دارد و هرسال ده‌ها عنوان کتاب تازه نیز منتشر می‌شود اما کتاب‌های آسان‌فهم و علمی که به کار خوانندگان عادی و دانشگاهی بیایند در بازار کتاب کشور بسیار کمیاب‌اند.
کتاب‌های شبه‌تاریخی هم به بیان جعفری با هدف سودآوری و کیفیت پایین منتشر شده و می‌شوند و نویسندگانشان اغلب تحصیلات دانشگاهی مرتبط با تاریخ و فرهنگ ایران ندارند و بدون آشنایی با روش‌های پژوهش تاریخی فقط به قیچی‌کردن و چسباندن نوشته‌های تاریخی از هر منبع در دسترس می‌پردازند.
جعفری درباره کتاب کتاب «دولت‌های ترک-ایرانی» می‌گوید برآمد این‌دولت‌ها را می‌توان موهبتی فرهنگی برای ایران دانست. چون سلطان‌ها و سلطان‌زادگان ترک خیلی زود شیفته زبان فارسی و فرهنگ ایرانی و در نتیجه بزرگ‌ترین پشتیبانان هویت ایرانی شدند. آنان زبان فارسی و فرهنگ ایرانی را به همه سرزمین‌هایی که تصرف کردند بردند؛ طوری‌که در سده‌های پنجم و ششم هجری، زبان فارسی مهم‌ترین زبان ادبی سرزمین‌های پهناوری از لاهور در شمال هند تا قونیه در مرکز آناتولی شد.
کتاب پیش‌رو به معرفی تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران‌زمین در دوره فرمانروایی دولت‌های ترک-ایرانی می‌پردازد و در آن، چگونگی پیدایش این‌دولت‌ها، نقش ایرانیان در اداره آن‌ها و تاثیری که در فرهنگ و تمدن ایران گذاشتند، بررسی می‌شود.
مطالب کتاب پیش‌رو در ۹ فصل تدوین شده‌اند که به‌ترتیب از این‌قرارند:
«ترکان، از شمال چین تا ایران‌زمین»، «غزنویان، نخستین دولت ترک-ایرانی»، «نبرد دندانقان و برآمدن سلجوقیان»، «آلپ ارسلان و ملکشاه سلجوقی (۴۵۵ تا ۴۸۵ ه.ق) عصر پیوند شمشیر و قلم»، «سنجر، واپسین سلطان بزرگ»، «فروپاشی دولت سلجوقی»، «خوارزمشاهیان، فرازها و فرودها»، «تمدن و فرهنگ ایران در دوره دولت‌های ترک-ایرانی» و «معماری و هنر ایران در دوره دولت‌های ترک-ایرانی».
در قسمتی از این‌کتاب می‌خوانیم:
شکست یاسی چمن ضربه سختی بر توان نظامی جلال‌الدین وارد آورد و اوضاع زمانی بدتر شد که خبر رسید لشکری پنجاه‌هزار نفره از مغولان با سرعت در حال پیشروی به سوی مرکز و غرب ایران هستند.
سلطان دلیر کاملا غافلگیر شده بود و امکان گردآوری نیروی کافی را نداشت، با این‌حال خود را نباخت و جنگ و گریزی چندماهه در آذربایجان و قفقاز را آغاز کرد. او از فرمانروایان آناتولی و شام یاری خواست، ولی کسی اعتنایی نکرد، سرانجام سواران مغول در دیاربکر (در شرق ترکیه کنونی) به اردوگاه سلطان خوارزمشاه حمله کردند.
جلال‌الدین باز هم دلیرانه جنگید و راه خود را گشود و به‌تنهایی از مهلکه گریخت و دیگر خبری از او نشد (۶۲۸ ه.ق). چندی بعد مشخص شد که او در راه گریز گرفتار چند راهزن کُرد شده و به دست یکی از آنان کشته شده است (نسوی ۱۳۸۴، ۲۸۰). با وجود این بسیاری از مردم مرگ این‌جنگاور دلیر را باور نکردند و تا ۲۵ سال بعد همچنان شورش‌هایی به نام او برپا می‌شد. علاملک جوینی در این‌باره می‌نویسد: «بعد از سال‌ها هر وقت در میان خلایق آوازه درافتادی که سلطان را به فلان موضع دیده‌اند … و هر یک چندی در شهرها و نواحی بشارت می‌زدند که سلطان در فلان قلعه و بهمان بقعه است.»
این‌کتاب با ۱۴۲ صفحه، شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه و قیمت ۲۲۰ هزار تومان منتشر شده است.
