«تاریخ موسیقی ایران» کتاب شد

در همین ارتباط چکاد زنده‌بودی که ریاست هیات مدیره انجمن موسیقی استان فارس را هم برعهده دارد، امروز، ۱۸ اسفند طی سخنانی گفت: تالیف کتاب «تاریخ موسیقی ایران از اساطیر تا پهلوی» بالغ بر یک و نیم سال به طول انجامید و در تهیه آن بیش از ۱۰۰ منبع معتبر علمی مورد استفاده قرار گرفت.

وی با بیان اینکه کتاب «تاریخ موسیقی ایران از اساطیر تا پهلوی» به سفارش دانشگاه فرهنگ و هنر فاضل توسط انتشارات گنج علم به زیور طبع آراسته شده است، افزود: این کتاب برخلاف سایر کتب تاریخ موسیقی که یا رویکرد تاریخ‌شناسانه داشته و از جنبه‌های تخصصی موسیقی غفلت کرده‌اند و یا رویکرد صرفاً موسیقی شناسانه داشته‌اند و از جنبه‌های تاریخی آن غفلت کرده‌اند، تلاش در یک مطالعه بین رشته‌ای چند مضمونی داشته و سیطره تاریخی تاریخ موسیقی ایران را هم مورد توجه قرار داده و هم سیطره تخصصی موسیقی را در معرض کنکاش گذاشته است.  

زنده‌بودی با اشاره به اینکه نقطه آغازین کتاب به آفرینش موسیقی در اساطیر و دوران باستان می‌پردازد، گفت: در واقع ما به دنبال این واقعیت بودیم که آفرینش موسیقی در ایران باستان چگونه بوده و اساساً موسیقی در دوران اساطیر چه نقشی داشته و این موضوع تا پایان پهلوی دوم مورد رصد قرار گرفته است.

به گفته این پژوهشگر موسیقی، از جنبه موسیقی‌شناسانه، دست ما برای قضاوت، تحلیل، بررسی و اظهار نظر دقیق‌تر از زمان پس از اسلام به دلیل وجود همین رسالات پر است.

وی با بیان اینکه کتاب مقاصد الادوار رساله‌ای در زمینه موسیقی است که در قرن دهم هجری به همت محمودبن عبدالعزیزبن عبدالقادر مراغی تالیف شده است، گفت: با توجه به اینکه در اثر گذر زمان تغییراتی در این رساله ایجاد شده بود، ضرورت داشت تا اصلاحاتی در آن انجام شود که این مهم با همراهی سه نفر از پژوهشگران حوزه موسیقی شامل سید حسین میثمی، محمد میرزایی و ابوالفضل (چکاد) زنده‌بودی و همراهی دانشگاه هنر ایران به چاپ رسید.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه هیچ سند شنیداری در مورد موسیقی از پیش از دوران قاجار وجود ندارد، گفت: آنچه از پیش از قاجار باقی مانده عمدتاً در قالب رسالات، یادداشت‌ها، سفرنامه‌ها، دیوارنگاره‌ها و کتیبه‌ها که طبیعتاً در اثرگذر زمان تغییراتی در آن‌ها رخ داده است.

زنده‌بودی با بیان اینکه رسالات را به نوعی می‌توان تئوری موسیقی پیش از دوران قاجار توصیف کرد، ‌افزود: آنچه که باید به آن توجه داشت این است که موسیقی پیش از دوران قاجار دارای نظام دستگاهی نبوده و به صورت مقامی اجرا می‌شده است؛ بنابراین یکی از مهمترین اسنادی که از آن زمان در اختیار ما قرار دارد و برای ما باقی مانده همین رسالات موسیقی است.

به گفته وی، عمده این رسالات موسیقی در نهضت ترجمه ایران دوره عباسی نوشته شده‌اند و با بزرگانی مانند فارابی، ابن سینا، صفی‌الدین اورموی، عبدالقادر مراغه‌ای و قطب‌الدین شیرازی به اوج می‌رسند.

زنده بودی، عمده‌ترین موضوعات این رسالات را نظام اجرایی موسیقی کلاسیک ایرانی تا قبل از دوران قاجار عنوان کرد و ادامه داد: در آن دوران موسیقی به دو بخش تالیف و ایقاع تقسیم می‌شده است که در بحث تالیف با مفاهیم مرتبط با عنصر صوت از جمله فواصل و کشش‌ها مواجهیم و در بحث ایقاع نیز با ضرب قطعات سر و کار داریم.

وی افزود: در فصل‌های مختلف این رسالات به مفاهیم و تعاریفی مانند صوت، نغمه، فاصله‌گذاری‌، انگشت‌گذاری، تعداد و کوک سیم‌های انواع عود، تعداد و نوع مقام‌های اجرایی پرداخته شده است.

مصحح کتاب مقاصد الادوار در ادامه سخنان خود گفت: در آن دوران طبیعتاً نُت ‌نِگاری وجود نداشته و فواصل براساس آوانگاری ابجد نوشته شده و دورهای ریتمیک مانند صغیر اول، صغیر ثانی، رَمَل و… نیز براساس نظام عروضی ادبیات شکل گرفته‌ است.

زنده‌بودی در پاسخ به اینکه چه ضرورت و کارکردی از تصحیح رسالات موسیقی در عصر حاضر وجود دارد، گفت: مطالعه این رسالات یک هویت کلی از نظام اجرایی موسیقی کلاسیک دوران قبل از قاجار را به ما ارائه می‌دهد؛ کما اینکه برای تصحیح این کتاب از سه نسخه استفاده شد و بالغ بر سه سال هم بازنویسی و تصحیح آن تمام شد.

به گزارش ایسنا و به نقل از روابط عمومی فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس، ابوالفضل زنده‌بودی، موسیقیدان جوان شیرازی، فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد اتنوموزیکولوژی(قوم موسیقی شناسی) از دانشگاه هنر ایران است که با نام هنری چکاد زنده بودی شناخته می‌شود. از وی به جز کتاب تاریخ موسیقی ایران از اساطیر تا پهلوی و مقاصد الادوار، کتاب دیگری به « تاریخ موسیقی ایران و تاثیر ظهور اسلام بر آن» نیز وارد بازار نشر شده است.

انتهای پیام