یادآوریِ طعمِ تلخِ ۱۷ مرگ‌!

افق فرهنگی: در سالی که گذشت، هنرمندان عرصه هنرهای تجسمی از نقاشان گرفته تا معمار و گرافیست، و کاشی‌کار و مجسمه‌ساز و عکاس دار فانی را وداع گفتند که اکنون برای زنده کردن یاد و خاطره‌شان، یادی می‌کنیم از نام آنها.

مرتضی کاشی تراش اصفهانی، هنرمند پیشکسوت کاشی کاری و یکی از آخرین بازماندگان‌ِ هنر سنتی کاشی کاری ایران بامداد ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ در سن ۹۴ سالگی چشم از جهان فروبست. او دارای نشان درجه یک هنری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. 

«مسجدِ سید» نخستین بنای شاخصی است که مرتضی کاشی تراش در دوره شاگردی به کسب مهارت در آن پرداخت. در همین دوره با استادانش کارهای مسجد امام در بازار تهران را نیز انجام می دادند. پس از مدتی خود در این حرفه به استادی رسید و کارهای بسیاری انجام داد که در آن میان می توان به مشارکت در مرمت کاشی معرق مسجد سید اصفهان، انجام کاشی کاری معرق ساختمان اداره ناحیه شرکت ملی نفت در قم، کاشی کاری مسجد ماسال، کاشی کاری بازار صفویه، کاشی کاری سردر وزارت امور خارجه، کاشی کاری مسجد کارخانه ارج، کاشی کاری مسجد جلیلی در خیابان ایرانشهر، کاشی کاری سردر کتابخانه آقای امینیان در کربلا، کاشی کاری بقعه امام زاده سید نصرالدین(ع)، امام زاده زید(ع)، کاشی کاری سر در مسجد همت واقع در جنب بقعه امام زاده صالح، کاشی کاری مسجدهای امیرالمومنین، کاظمین و حضرت معصومه و… اشاره کرد.

هادی جمالی ـ هنرمند نقاش کشورمان ـ در ۷۴ سالگی در خردادماه امسال درگذشت. 

هادی جمالی، تصویرگر و نقاش ایرانی، اغلب با نقاشی‌های اکسپرسیو و انتزاعی‌ که پس از دهه‌ ۱۳۷۰ خلق کرده شناخته می‌شود. او از اواخر دهه‌ ۱۳۷۰، آثاری انتزاعی را بر بستر ورق نازک آلومینیوم ایجاد می‌کرد و از شیارزنی، بخیه‌کاری، رنگ‌گذاری و رنگ‌زدایی بهره‌می‌گرفت به طوری که به عقیده برخی پژوهشگران بافت خشن سطح بعضی از آثار او پوست ترک‌خورده یا زخم‌های التیام نیافته را تداعی می‌کند.

این هنرمند اردیبهشت سال ۱۳۲۹ در شیراز متولد شد. او فارغ‌التحصیل معماری داخلی از دانشگاه هنر و کارشناسی‌ارشد طراحی‌صنعتی از دانشکده هنر معماری دانشگاه‌ آزاد اسلامی بود که علاوه‌ بر تحصیل در این رشته‌ها، به هنر نقاشی می‌پرداخت. 

کسب جوایز مختلف، ارائه مقالات هنری در سمینارهای دانشگاهی و مراکز فرهنگی، تألیف کتاب‌های آموزش طراحی، داوری مسابقات هنرهای تجسمی و اجرای نقاشی‌های دیواری در تهران نیز از جمله فعالیت‌ها و دستاوردهای هنری این هنرمند بود. 

اسفندیار ایمان زاده، هنرمند و مجسمه‌ساز برجسته ایرانی چهار تیر در ۵۹ سالگی و در سکوت خبری از دنیا رفت و به خاک سپرده شد. 

این مجسمه و پیکره‌ساز، متولد ۱۳۴۴ در شهر سلماس بود. او بعد از انقلاب به استخدام دانشکده افسری درآمد اما مدتی بعد جذب حرفه مجسمه‌سازی شد و طی سه دهه فعالیت هنری، طرح‌های ماندگار مجسمه‌سازی را اجرا کرد.

دریافت لوح تندیس کارآفرین برتر ملی در جشنواره‌ کارآفرینان برتر ملی، کارآفرین برتر در جشنواره‌ قهرمانان صنعت، دریافت نشان لیاقت WIPO از سازمان ملل، برگزیده به عنوان پاسدار نمونه‌ میراث فرهنگی در اولین همایش ملی میراث فرهنگی و نسل سوم در سال ۱۳۸۱، صنعتگر نمونه‌ دستی از طرف سازمان جهاد کشاورزی استان تهران در سال ۱۳۸۲ از جمله افتخارات او است. 

فرهاد مشیری هنرمند شناخته شده ایرانی که در سال ۱۳۴۲ در شهر شیراز به دنیا آمده بود، امسال در ۶١ سالگی درگذشت. 

فرهاد مشیری در سال ۱۳۸۷ با الهام از خم‌ها و کوزه‌های سفالی شیراز، آثاری را خلق کرد که بعدها به عنوان «نقاشی‌های کوزه» معروف شدند.

فرهاد مشیری در امریکا تحصیل کرد و سال ۱۳۶۸ به ایران بازگشت. او نخستین هنرمند اهل خاورمیانه است که کارش در سال ۲۰۰۸ به قیمتی بیش از یک میلیون دلار به فروش رسید. فرهاد مشیری همچنین در فهرست ۵۰۰ هنرمند برتر جهان در سال ۲۰۱۲ قرار گرفته است.

مصطفی غیاث، هنرمند پیشکسوت معرق سنگ و عضو موسسه هنرمندان پیشکسوت ۶ مردادماه در ۸۵ سالگی درگذشت. مصطفی غیاث سال ۱۳۱۸ در اصفهان به دنیا آمد. او مدرک درجه یک هنری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داشت.

مسجد قائم چیذر نخستین مسجد تهران است که کتیبه‌های آن در سال ۱۳۷۵ به دست استاد غیاث با هنر معرق سنگ تزئین شد.

نقوش معرق برجسته سنگ مهدیه تهران و حسینیه‌های مشهد از دیگر آثار اوست. از ماندگارترین آثار این هنرمند می‌توان به معرق سنگ گنبد مسجد طباطبایی در حرم حضرت معصومه(س) که با نقوش الله و پنج تن طراحی شده است اشاره کرد. این گنبد بسیار منحصر به فرد است؛ چراکه در هیچ جای دنیا گنبدی یافت نمی‌شود که هم سنگی و هم منقش به معرق باشد.

محسن صادقیان ـ هنرمند نقاش ـ هم از دیگر درگذشتگان امسال است.

صادقیان کارشناس ارشد نقاشی بود و نمایشگاه‌های انفرادی را در گالری آریا سال ۱۳۷۶، گالری برگ سال ۱۳۷۸، گالری برگ سال ۱۳۷۹، نمایشگاه گالری اران سال ۱۳۸۸ و … برگزار کرده بود. 

سیراک ملکنیان ـ هنرمند نقاش معاصر ـ امسال در ۹۳ سالگی درگذشت.

سیراک ملکنیان نقاش معاصر ایرانی ـ ارمنی بود که با تاکید بر خط و فرم، مناظر را به شیوه انتزاعی به نمایش گذاشته است. پالت‌های رنگی این هنرمند و تاکید او بر خط و فرم همواره مورد توجه قرار گرفته است. 

طی سال‌ها آثار او در نمایشگاه‌های انفرادی و گروهی بسیاری در ایران و کشورهای دیگر به نمایش گذاشته شد. او در دهه‌ی ۵۰ برنده‌ رتبه‌ی نخست نمایشگاه بین‌المللی هنر تهران و در سال ۱۳۳۸ برنده جایزه نخست دوسالانه پاریس شده بود.

حبیب‌الله آیت‌اللّهی نقاش و پژوهشگر متولد سال ۱۳۱۳ شیراز در مهرماه ۱۴۰۳ درگذشت. این پیشکسوت دوره لیسانس نقاشی را در دانشکده هنرهای زیبای تهران گذرانده بود و سپس دوره‌های فوق‌لیسانس زیبایی‌شناسی و دکترای هنرهای تجسمی را در دانشگاه سوربون پاریس طی کرده بود.

او از اواخر دهه ۴۰ تدریس در دانشگاه را آغاز کرده و سال ۱۳۴۹ نیز اولین نمایشگاه انفرادی خود را در گالری «سیحون» برپا کرده بود.

مصطفی اسداللهی ـ هنرمند پیشکسوت عرصه طراحی گرافیک ۱۸ مهرماه از دنیا رفت.

مصطفی اسداللهی متولد ۲۳ اردیبهشت ۱۳۲۹ تهران بود. او طراح گرافیک و نقاش و از جمله مؤسسان انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران بود. اسداللهی سال ۱۳۴۷ در هنرستان هنرهای زیبا حضور داشت و تحصیل در هنر را در دانشگاه تهران ادامه داده بود.

فرشاد فرهی ـ معمار سرشناس و پیشکسوت متولد ۱۳۲۴ امسال در ۷۹ سالگی درگذشت.

فرشاد فرهی دانش‌آموخته‌ کارشناسی‌ ارشد معماری از دانشگاه ملی ایران بود و از سوی دیگر نیز تحصیلات خود را در انستیتو هنر سانفرانسیسکو، دانشگاه کالیفرنیای جنوبی و دانشگاه اسلو، نروژ ادامه داده بود. 

او همچنین سال ۲۰۰۴ استودیوی تحقیقات معماری فرهی را در واشنگتن راه‌اندازی کرد. مشارکت با زنده‌یاد هادی میرمیران در تاسیس مهندسان مشاور نقش‌جهان‌ پارس، همکاری با بهرام شیردل، تدریس در دانشگاه، عضویت در هیات تحریریه مجله معماری و شهرسازی و نگارش مقالاتی درباره هنر و معماری ایران، از جمله سوابق حرفه‌ای فرشاد فرهی است که در منابع متفاوتی به آن اشاره شده است.

محمدحسین عطارچیان ـ هنرمند پیشکسوت و نام آشنای خوشنویسی شکسته ـ هم  ۱۵ آبان بر اثر بیماری در ۸۱ سالگی درگذشت.

محمدحسین عطارچیان متولد ۱۳۲۲ در تبریز و دارای درجه یک هنری در خوشنویسی شکسته از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود.

جهانگیر درویش ـ طراح و معمار ایرانی ـ در ۹۱ سالگی به دلیل کهولت سن درگذشت. 

پدر او سعداله خان درویش از مبارزان تأثیرگذار نهضت جنگل بود. او دوره مقدماتی دوساله معماری را از سال ۱۳۳۴ تا ۱۳۳۶ در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران به پایان رساند. سپس برای ادامه تحصیل در رشته معماری به ایتالیا رفت و کارشناسی ارشد خود را از دانشکده معماری شهر رم ایتالیا گرفت؛ دوره دکترا را نیز در سال ۱۳۴۱ در دانشگاه پلی تکنیک شهر تورین ایتالیا به پایان رساند.

فعالیت حرفه‌ای درویش از سال ۱۳۴۱ در ایتالیا، ایران و آمریکا در این رشته آغاز شد. در سال ۱۳۴۴ درویش مؤسسه معماری درویش را در تهران و در سال ۱۳۶۲ «مؤسسه معماری دکتر درویش» را در ایتالیا تأسیس کرد. 

او معمار استادیوم تختی و طراح نقشه موزه ایران درودی است. در خرداد ماه ۱۳۴۵، جهانگیر درویش ورزشگاه ۳۰ هزار نفری تختی را طراحی کرد. ورزشگاه مذکور که در قسمت شرق تهران قرار دارد، نخستین مجموعه‌ای است که برای پوشش وسیع آن از سیستم کابلی استفاده شده‌ است.

صادق بریرانی، گرافیست پیشکسوت ایرانی ۱۶ بهمن در ۱۰۱ سالگی دار فانی را وداع گفت.

صادق بریرانی در سال ۱۹۲۳ م برابر با (۱۳۰۲ خورشیدی) در روستای بریران گیلان که در آن زمان از توابع صومعه‌سرا بود زاده شد. در ۱۶ سالگی نقاشی را از درویشی به نام «زرین‌کلک» آموخت که از شاگردان کمال‌الملک بود. در ۱۳۲۶ برای تحصیل در رشته نقاشی وارد دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران شد. سپس به آمریکا رفت و در دانشگاه ایندیانا تحصیل کرد.

بریرانی از سال ۱۳۶۰ در دانشگاه‌های تهران گرافیک تدریس کرده‌ است. او داور دوسالانهٔ گرافیک برنو، چکسلواکی در ۱۳۵۵ و دوسالانهٔ طراحی گرافیک تهران در ۱۳۷۱ بوده‌ است و در نمایشگاه‌ها و دوسالانه‌های بسیاری شرکت کرده‌ است.

ابراهیم سینا (معمار) اسفندماه در ۸۰ سالگی درگذشت.

ابراهیم سینا متولد ۱۳۲۴ در تهران و معمار ملی دوره چهارم (سال ۱۳۴۲) دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه ملی و فارغ التحصیل سال ۱۳۵۰ بود.

از آثار شاخص او می‌توان به پیرامید نورنبرگ (۱۳۷۰)، برج الکترون دبی (۱۳۸۶) و خانه مدرن پاسارگاد مشهد (۱۳۸۸) اشاره کرد. 

علی رئیس شقاقی از هنرمندان باسابقه عکاسی ۱۰ اسفندماه پس از یک دوره بستری در بیمارستان ایرانمهر تهران درگذشت.

رئیس شقاقی از هنرمندان مطرح و شناخته شده ایرانی بود و در حوزه عکاسی تبلیغاتی شاگردان بسیاری در ایران تربیت کرد. او فرزند منصوره اتابکی از شاعران شناخته شده ایران بود و در سال ۱۳۲۳ در تهران به دنیا آمد.

رئیس شقاقی که شاگردان و دوستدارانش او را رئیس می‌خواندند پس از پایان تحصیلات تکمیلی در اتریش به ایران بازگشت و از پیشروان عکاسی صنعتی و تبلیغاتی در سال‌های نخست پس از انقلاب بود.

داود احمدی مونس با نام هنری «آروین» (کارتونیست و طراح ایرانی) به دلیل نارسایی حاد کبدی شنبه ـ ۱۱ اسفند ماه ـ در چهل و یک سالگی دار فانی را وداع گفت.

داود احمدی مونس با نام هنری آروین کاریکاتوریست، کارتونیست مطبوعاتی، گرافیک دیزاینر و طراح ایرانی بود. آروین از ۱۳ سالگی طراحی کارتون را شروع کرد. یک سال بعد با خانه روزنامه‌نگاران جوان و هفته‌نامه «طنزپارسی» شروع به کار کرد. پس از آن در روزنامه «زن» به‌عنوان کارتونیست ادیتوریال خود را مطرح کرد. علاوه بر طراحی کارتون، او به طراحی گرافیک مطبوعاتی و تبلیغاتی نیز پرداخت. او همچنین تصویرسازی برای کودکان را تجربه کرد. تاکنون صدها کارتون و تصویرسازی از او در مطبوعات به چاپ رسیده‌ است. 

احمدی مونس همچنین طراحی لوگوی فیلم «لامینور» (ساخته داریوش مهرجویی) را عهده‌دار بوده است.

کامران کاتوزیان ـ احیاگر گرافیک تبلیغات کشور ـ در ۸۳ سالگی روز شنبه ـ ۲۵ اسفند ماه ـ بر اثر بیماری درگذشت.

کاتوزیان یکی از تاثیرگذارترین طراحان گرافیک ایران در طول تاریخ پیدایش آن و فردی بود که به عقیده بسیاری تحول قابل توجهی را در صنعت تبلیغات به وجود آورده است. کسب جایزه مشترک چهارمین بینال تهران در سال ۱۳۴۳ به همراه ژازه طباطبایی ـ نقاش و مجسمه‌سازِ نوگرا ـ شرکت در بینال پاریس در سال ۱۳۴۴، شرکت در بینال ونیز ۱۳۴۵، شرکت در جشنواره بین المللی هنر-واشنگتن در سال ۱۳۵۶، تاسیس گالری صبا ۱۳۴۳، فعالیت در شرکت تبلیغاتی آوانگارد در سال ۱۳۵۰، فعالیت در شرکت تبلیغاتی کارپی در سال ۱۳۶۵ و … از جمله سوابقی است که میانِ فعالیت‌های این هنرمند به آن اشاره می‌شود. 

انتهای پیام