بزرگداشت جمشید عندلیبی برگزار شد؛ هنرمندی که صدای سازش مشخص بود

افق فرهنگی: مراسم بزرگداشت و اولین سالگرد درگذشت جمشید عندلیبی نوازنده نی با عنوان «پاییز نی‌زار» شامگاه شنبه ۱۱ اسفند با حضور ابوالفضل صادقی‌نژاد نماینده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و دبیر شورای ارزشیابی هنرمندان، محمدعلی مرآتی مدیرعامل انجمن موسیقی ایران، هوشنگ کامکار موسیقیدان و آهنگساز، میلاد کیایی، محمدجلیل عندلیبی آهنگساز و نوازنده سنتور، رامین کاکاوند آهنگساز و نوازنده سه‌تار و تنبور، مرتضی اعیان نوازنده تنبک، صدیق تعریف خواننده، یدالله کابلی خوشنویس، سهیل محمودی شاعر و جمعی از مسئولان و هنرمندان با اجرایی سیدعباس سجادی در تالار رودکی برگزار شد.

زمان خیری نوازنده نی در این مراسم گفت: فقدان این هنرمند برای ما که از اهالی هنر و نی‌نواز هستیم، همیشه احساس می‌شود و داغش برای ما تازه است. از کودکی با صدای ساز جمشید عندلیبی بزرگ شدم، شاید چهار پنج سالم بود، در نوار کاست‌هایی که آن زمان منتشر می‌شد، صدای نی او را از آثاری که برادرش ساخته بود و شهرام ناظری خوانده بود و دیگر اساتید می‌شنیدم، بدون اینکه با ردیف و دستگاه‌های موسیقی آشنایی داشته باشم از ساز زنده‌یاد عندلیبی لذت می‌بردم و بعدها که آثار او با خوانندگی محمدرضا شجریان منتشر شد، شیفته ساز نی این هنرمند شدم اما شرایط و امکان آن وجود نداشت که برای آموزش موسیقی نزد زنده‌یاد عندلیبی بروم.

وی بیان کرد: جایگاه زنده‌یاد عندلیبی در نی‌نوازی کشور برجسته است، شکی در آن نیست و بر کسی پوشیده نیست، ساز او مختص خودش بود. هنرمندان ۲ دسته هستند؛ آنها که استعدادها و توانایی‌هایی را که خداوند در نهادشان گذاشته است رشد و به جامعه ارایه می‌دهند و عده‌ای دیگر تقلید می‌کنند یا رهرو استادان دیگر هستند. عندلیبی به محضر خیلی از بزرگان موسیقی راه یافت، خدمت علی کسایی، محمدرضا لطفی و دیگران هم رسید اما خودش بود، صدای سازش مشخص است که خودش است و همیشه هم در تاریخ می‌ماند.

در ادامه، حسام الدین سراج خواننده با اشاره به حضور اساتید و بزرگان موسیقی در این مراسم بیان کرد: این حضور، نشان می‌دهد که جمشید چقدر عزیز بود، ما گروهی به نام «بیدل» داشتیم که سال ۱۳۷۳ به سرپرستی جلال ذوالفنون تاسیس شد، جمشید عندلیبی نوازنده نی، محمد فیروزی نوازنده عود، آرش فرهنگ‌فر نوازنده تنبک، مسعود حبیبی نوازنده دف و هادی منتظری نوازنده کمانچه بود. امروز بسیار متاثرم، روز گذشته با آقای حبیبی تماس گرفتم، حالش خوب نبود، سه روز گذشته با هادی منتظری تماس گرفتم و گفت جراحی قلب باز داشته است، جمشید عندلیبی عزیز را هم خیلی زود از دست دادیم، استاد ذوالفنون هم در قید حیات نیست، به هر حال امیدوارم در این ۲ روزه عمر با این چند نفری که در قید حیات هستند، بتوانیم اثر مثبتی داشته باشیم و ادای دینی نسبت به بزرگان موسیقی کنیم.

وی گفت: اگر اثر «آینه رو» را شنیده باشید، نوازندگی نی آن برعهده جمشید عندلیبی بوده و شیوه خاص خودش است که در سبک راست پنجگاه مرکب نواخته شده است. حدود ۳۰ سال از فعالیت گروه «بیدل» می‌گذرد، نام گروه ماند اما متاسفانه دوستان ما مثل برگ خزان رفتند. به خاندان جمشید عندلیبی و به همه هنرمندانی که اهل نظر و اهل دل هستند، تسلیت می‌گویم.

سراج، سپس قطعه «دل مجنون» را با همراهی شاهو عندلیبی (نی)، فرهاد عندلیبی (دف)، حسن علی نژاد (سه‌تار)، پارسا علی نژاد (سه‌تار باس)، وحید خسروی (تنبک) خواند.

قطب الدین صادقی نویسنده و کارگردان تئاتر نیز در ادامه این آیین با گرامیداشت یاد مرحوم جمشید عندلیبی بیان کرد: کار من نویسندگی و کارگردانی است اما این بخت را داشتم که با بسیاری از بزرگان هنر ایران که از خطه کهنسال کردستان برخاستند، از نزدیک آشنایی داشته باشم، شوربختم که ناظر درگذشت آنان هستم، این بزرگان باید در مراسم ترحیم ما شرکت می‌کردند نه اینکه ما در مجلس ختم آنان شرکت می‌کردیم.

وی با اشاره به آشنایی خود با جمشید عندلیبی گفت: از کودکی با او و خانواده‌اش آشنا بودم، برآمدن هنرمندی همچون جمشید عدلیبی از چندجنبه قابل تامل است؛ مهمترین آنکه او یک ذخیره تاریخی دارد که این ویژگی ناظر به فرهنگ کهنسال و هزاران ساله کردستان است، در این خطه، ضمن حفظ آیین‌ها، سنن و ارزش‌های دیگر، موسیقی یکی از مهمترین هنرهاست و انواع موسیقی در این خطه همچنان پابرجاست. یکی از درخشان‌ترین و مردمی‌ترین جلوه‌های آن مراسم نوروز است که به آن فرهنگ مهری می‌گویم، فرهنگ زمین، طبیعت و شادمانی است.

این کارگردان و بازیگر توضیح داد: کردها علی‌رغم این همه رنج، جنگ و ستم با موسیقی و هیجانی که در تمام جلوه‌های فرهنگیشان وجود دارد، هنوز شادترین ملت‌ها هستند، این ذخیره تاریخی است و در ناخودآگاه قومی جمشید عندلیبی وجود داشته که یادگار و تجربه نیاکان است، آن شور و شیدانی، هیجان و ترنمی که جمشید در نی می‌نواخت، ریشه اولش در اینجاست، همچنین او میراث خانوادگی غنی داشته است، پدربزگش خلیفه عبدالصمد نوازنده برجسته دف بود که چندین سرود مذهبی سروده است که «جانان ما محمد» و «باز وطنم آرزوست» از جمله آنهاست. حکمت نوبری دایی جمشید، یکی از بهترین خواننده‌های زمان ما بود، برادران و خواهرانش در یک جوی از فرهنگ و سنت پرورش یافتند بود که اینها در پشتوانه هنر و خلاقیت جمشید بی‌تاثیر نیست.

صادقی گفت: سخن گفتن درباره کسانی که از دست دادیم سخت است، باید ما را به شناخت هم برساند، برای کسانی که از دست دادیم، هیچ کاری نمی‌توانیم بکنیم، فقط یک راه برای ما باقی می‌ماند اینکه آنها را در دل و فکرمان دوست بداریم و نگذاریم فراموش شوند. مرگ ناخواسته و زودهنگام جمشید هنوز مرا متاثر کرده و متاسفم که با تمام استعدادها و شایستگی‌هایی که داشت، ناخواسته یا از روی اهمال، به خود تخریبی رسید که بلای جان بسیاری از نخبگان ماست.

علی جهاندار خواننده موسیقی سنتی ایرانی و محمدجلیل عندلیبی آهنگساز و برادر زنده‌یاد جمشید عندلیبی نیز در سخنانی درباره جمشید عندلیبی صحبت کردند.

در پایان مراسم، کتاب‌های «به یاد گذشته» آثار ابوالحسن صبا با گردآوری و تنظیم برای نی جمشید عندلیبی و نت‌نویسی احمد اصغری و «پاییز نی‌زار» با آهنگسازی و نوازندگی نی جمشید عندلیبی، آوانگاری و نت‌نویسی احمد اصغری رونمایی شدند.